Os estereotipos de xénero no reguetón (reggaeton)

Obxectivos da actividade:

• Desenvolver o pensamento crítico e a capacidade de análise.
•  Fomentar a empatía e sensibilidade cara aos demais. 
• Impulsar a igualdade de xénero e a construción dunha sociedade máis xusta e equitativa.

O reguetón (reggaeton) é un xénero musical que vén do Caribe e conta cunha forte influencia da cultura afroamericana. Ten un son potente, pegadizo e un ritmo electrónico inconfundible. Pero, como en outros xéneros, tamén recibe moitas críticas porque as letras e videoclips reforzan estereotipos de xénero que crean unha imaxe distorsionada das relacións entre homes e mulleres:

A muller como obxecto sexual: As mulleres aparecen frecuentemente como simples “obxectos de desexo”. O seu valor parece xirar arredor do seu aspecto físico e da súa “dispoñibilidade” (si, soa mal, pero é a realidade de moitas letras). Nos vídeos, os seus corpos adoitan empregarse como elementos decorativos,coma un “accesorio” máis.

Elas submisas e pasivas: Nestas letras, as rapazas adoitan aparecer en segundo plano, subordinadas aos homes, cun rol pasivo centrado en satisfacer a figura masculina. 

Utiliza unha linguaxe denigrante: Empregar termos e expresións que cousifican e deshumanizan ás mulleres.

A masculinidade tóxica: Os homes, en cambio, adoitan representarse como “alfa”: dominantes, agresivos e, moitas veces, egocéntricos. Xeralizando a idea de que ser home é sinónimo de ter poder, diñeiro e éxito sexual.

A violencia como norma: A violencia, tanto física coma verbal, aparece normalizada en moitas letras. Mesmo se  presentan como románticas moitas actitudes machistas e misóxinas que adoitan ser glorificadas.

Éxito e igual a  diñeiro e poder: O éxito neste universo mídese polo diñeiro que tes e a cantidade de “conquistas” que logras. Isto, claro, reforza unha visión superficial e consumista da felicidade, coma se todo na vida xirase arredor do material.

É o reguetón o único xénero que ten este tipo de problemas? Non, claro que non. Pero, ao ser un xénero tan popular, ten un gran impacto, especialmente entre xuventude. E aínda que non pretendemos demonizar este xénero musical,  paga a pena preguntarnos se hai unha maneira de gozar del sen deixarnos levar polas mensaxes tóxicas.

Actividade: Destripando as letras: Ollando de preto a linguaxe no Reguetón

Obxectivos:

• Detectar e analizar a linguaxe sexista nas letras de cancións de reguetón.
• Reflexionar sobre como este tipo de linguaxe impacta na sociedade e nas relacións persoais.
• Fomentar o uso dunha linguaxe máis inclusiva e respectuosa.

Materiais :

• Varias cancións de reguetón (poden ser fragmentos ou cancións completas).
• Cartel para a conclusión.
  

Desenvolvemento da actividade:
1. Conversa de inicio:
-Describimos brevemente que atrae ós xóvenes deste xénero?
-Que mensaxes cren que transmiten as súas cancións?

2. Escoita activa: Poñemos un fragmento dunha canción de reguetón que conteña linguaxe sexista.

Pedímoslles ao alumnado que escoiten con atención e anoten palabras ou frases que lles chamen a atención.

3. Análise en grupo: Dividimos a clase en pequenos grupos. Cada grupo recibe unha copia da letra e deben:

• Identificar as palabras ou expresións que consideren sexistas.
• Explicar por que as ven así.
• Reflexionar sobre a mensaxe xeral da canción.
• Pensar en como podería sentirse unha persoa que recibe esa mensaxe.

4. Debate na clase: Reflexión en conxunto no que cada grupo comparte as súas conclusións.

Deixamos preguntas para debater xuntos:

• Que consecuencias pode ter este tipo de linguaxe?
• Como cren que afecta ás mulleres? E aos homes?
• Que outras maneiras existen de expresar estas ideas de forma máis respectuosa?
  

5. Creación de letras alternativas: Invitamos ao alumnado a escoller unha frase sexista que identificaran e a reescribila de forma máis inclusiva.

É momento de poñerse creativos e expresar as súas propias opinións!

6. Reflexión final: Pechamos cunha reflexión en grupo sobre o importante que é consumir e crear contido que promova igualdade e respecto.

Reforzamos que cada un ten o poder de facer cambios a través das súas palabras e accións.

Deixamos letras  das cancións e  un cartel para  as conclusións.

Técnicas de estudo

 

As técnicas de estudo son un conxunto de métodos e ferramentas que che permitirán mellorar o teu rendemento e obter bos resultados en exames e probas de avaliación. Aquí deixamos algunhas que podes aplicar ó teu estudo.

1. Organiza espazo de estudo e os teus materiais

Crea un espazo adecuado para estudar : Un lugar ben iluminado, sen distraccións, onde poidas sentarte e concentrarte que é esencial para mellorar a produtividade.

Asegúrate de ter todos os teus apuntamentos limpos e ordenados, libros e calquera outro recurso que o profesor mencionase.

2. Establece un plan de estudo

Fai un calendario:Anota as datas dos exames e planifica as túas sesións de estudo con antelación. Inclúe nel os días e as horas que dedicarás a cada materia, deixando unha marxe para repasar os temas máis difíciles antes do exame.

Establece metas: Define obxectivos claros para cada sesión de estudo, como cubrir un tema específico ou resolver un número determinado de exercicios.

Divide o temario en partes pequenas : Non tentas estudar todo de golpe. Divide a información en temas ou seccións e enfócate en cada un deles.

Asigna tempos específicos : Destino un tempo determinado para cada tema. Podes usar a técnica Pomodoro (25 minutos de estudo e 5 de descanso) para manterte concentrado.

3. Utiliza técnicas de estudo efectivas Toma de apuntamentos: Escribir o que aprendes en clase ou mentres estudas axúdate a reter a información.

Podes usar o método Cornell, que organiza as túas notas en seccións para facilitar a revisión.

Subliña ou resalta con cores os conceptos clave para identificar as ideas principais a primeira ollada. Non debes subliñalo todo, só aquelas palabras ou frases máis importantes. Podes utilizar diferentes cores e asignar a cada cor unha categoría (concepto clave, definición, exemplo, etc.), para que sexa máis sinxelo acceder á información relevante. Incorpora elementos gráficos como fotografías, ilustracións, táboas ou gráficos para que a lectura posterior sexa máis clara e amena. Mapas conceptuais e esquemas: Son útiles para organizar ideas e visualizar como se relacionan entre si. Tarxetas de repaso : Utiliza tarxetas para anotar conceptos clave ou definicións. Podes repasar estas tarxetas en momentos libres. Se che resulta fácil reter a información cando a recibes por vía auditiva, unha técnica que pode ser útil para ti é escoitar o contido de aprendizaxe en formato de audio. Practica con exames anteriores : Realizar exercicios de probas pasadas ou preguntas do tipo que poderías atopar axudarate a familiarizarte co formato e tipo de preguntas. Probas de autoavaliación: Facer exames ou cuestionarios sobre o material que estudaches permíteche identificar áreas nas que necesitas mellorar e reforza a túa aprendizaxe, podes pedir a outra persoa que che plantexe cuestións ou escoite o teu discurso. Explícalle a materia a outro compañeiro: Esto axudache a planificar a información e comprobar cales son son as túas dúbidas. Estudo en grupo: Compartir ideas e discutir temas con compañeiros pode ofrecerche novas perspectivas e facer a aprendizaxe máis dinámico.

Lectura Activa: Subliña ou resalta información mentres les. Toma notas á marxe para resumir conceptos importantes. Ao ler activamente, non só absorbes a información, senón que tamén a analizas, cuestionas e reflexionas sobre ela, establecendo conexións con coñecementos previos e aplicándoa a novos contextos. SQ3R son as siglas en inglés de cada un dos pasos que estruturan o Método Robinson: Survey (explorar)Consiste en facer unha primeira lectura superficial do tema sen entrar en detalles, só para sacar a idea principal e entrar en contexto. Question (preguntar) anotar as dúbidas que xurdiron na fase anterior. Read (ler) Lectura profunda do tema que nos facilita empezar a traballalo mediante resumos, esquemas e subliñado dos contidos. Recite (recitar) Repite en voz alta os conceptos ou ideas principais que lembres usando as túas propias palabras Review (repasar). Revisar e reler as notas, esquemas e resumos que se elaboraron na fase anterior.

4. Busca apoio e axuda en temas complicados Pregunta ao teu profesor ou compañeiros : Se algo non está claro, non dubides en pedir axuda a tempo. Formar un grupo de estudo : Ás veces, estudar en grupo axuda a aclarar dúbidas e lembrar mellor os temas.

5. Coida o teu benestar físico e mental Descansa adecuadamente : Durmir ben é esencial para consolidar a memoria e chegar descansado ao exame. Evita estudar de madrugada o día anterior : Mellor repasa os conceptos importantes e asegúrate de durmir polo menos 8 horas. Aliméntate e mantente hidratado : Facer exercicio e unha boa alimentación durante os días de estudo axudarante a manter a enerxía.

6. Recupérate antes do exame

O día antes do exame, repasa os conceptos máis importantes e utiliza os teus apuntamentos ou esquemas. Non é momento de aprender cousas novas, senón de consolidar o que xa sabes.

Con estas pautas, calquera estudante pode mellorar a súa aprendizaxe. O importante é manter a constancia, a organización e o enfoque en cada tema para chegar con confianza ao día da proba. Deixamos un vídeo para a reflexión.

Deixamos aquí un manual de técnicas de estudo e unha páxina con infografías que vos pode ser de utilidade. Tamén tedes o texto da entrada en PDF e una plantilla de planificación para poder descargar .

Acoso entre iguais

O ACOSO ESCOLAR.

Como cada ano ao inicio de curso pretendemos:

- Informar ao alumnado sobre o fenómeno do acoso escolar e as súas consecuencias.

- Ofrecer pautas de actuación ante esta situación.

- Espertar e fomentar a capacidade empática no alumnado para que sexa quen de poñerse no lugar daqueles que están a sofrir  acoso.

- Promover a axuda mutua.

PASOS DA SESIÓN

- A) Delimitación e definición do acoso.
Exposición do profesor sobre o concepto de acoso e os seus tipos por medio da proxección dun vídeo, unha infografía e unha  presentación que deixamos aquí.

 -VÍDEO.

         

-INFOGRAFÍA

     -

PRESENTACIÓN

                      

-B) Comprobación do grao de coñecemento e reflexión en grupo sobre o tema.

Despois do visionado do vídeo ábrese un debate e posta en común coa clase para:

1. Definir os conceptos e ver que entendeu o alumnado de cada un deles.

2. Ver que tipo de acoso perciben nas aulas con máis frecuencia: físico, verbal ou psicolóxico.

3. Debate sobre exemplos e posibilidades de actuación.

-C) Actividade conxunta.

CREACIÓN DE CARTEL OU MURAL de aula que recolle as conclusións do alumnado. 

Na aula pegaremos unha táboa de gran tamaño que iremos enchendo coas súas achegas que farán en pequenos notas con pegamento ou posits de diferentes cores, que lles repartirá o profesor, nas que terán que facer as súas reflexións segundo a cor da nota entregada.

-Definición persoal de acoso.

-Tipos de acoso que observa na súa contorna.

-Exemplos de actitudes que no seu xuízo poden considerarse acoso.

-Axentes ou protagonistas implicados.

Se entre todas as mensaxes desexan destacar algunha, escríbese en grande dentro do mural ou pódese rodear, subliñar, colocar cómets de cores. De xeito que esta frase sexa o lema do noso posicionamento de aula diante do acoso escolar. Para animar ó alumnado neste enlace aparecen frases coas que enfontar o acoso.

          Dixamos aquí os enlaces ó reumo de dúas  películas que tratan o temas do acoso.

          Billy Eliot (2000) e  Las Ventajas de ser Invisible  (2012)

                                        FRASES

A táboa en mural de tamaño  A3 e as notas de cores estará a disposición dos titores,  na biblioteca. Pódese descargar aquí 

Concurso de Microrrelatos de Samaín

 

 O Departamento de Orientación anima aos titores a que difundan o Concurso de Microrrelatos de Samaín e que o alumnado participe traballando nas titorías, fomentando así, a convivencia e a creatividade dentro da aula. Achegamos as bases.

Reflexión sobre a convivencia na aula

 

Desde o Departamento de Orientación achégase un documento para reflexionar co alumnado sobre o que esperan deste curso 24/25.

A ficha, unha vez cuberta, é confidencial, é información para os titores e para este departamento.

Deixamos aquí a ficha.

Autoestima e autoconcepto.

En moitos dos problemas que enfrontamos nas nosas relacións sociais está presente un desequilibrio na nosa autoestima. Por este motivo imos reflexionar neste tema. Empezamos facendo unha distinción:

Autoestima: É a valoración subxectiva e emocional que temos de nós mesmos. Reflicte como nos vemos e sentimos internamente, A autoestima tamén crea unha imaxe de “como quero ser”, e xulgámonos cando esta non coincide coa de “como son”. É difícil de cambiar porque responde a unha visión emocional máis que á lóxica.

 Autoconcepto: É a percepción cognitiva que temos de nós mesmos, formada por ideas e crenzas que podemos expresar con palabras. Baséase no razoamento e é máis doado de modificar reestruturando os nosos pensamentos. Está influidada pola información externa e á percepción dos demais sobre nós.

Para empezar falamos sobre o que observamos neste vídeo.

 Como podedes comprobar a protagonista non ten unha autoestima positiva, na seguinte infografía deixamosche algúns datos para que vexas a importancia de acadar unha autoestima equilibrada.

AUTOESTIMA EQUILIBRADA de D.O. IES Sofía Casanova.

Mellorar a autoestima é un proceso que pode levar tempo, pero hai varias estratexias que poden axudar. Aquí tes algúns consellos prácticos:

• Autocoidarte: Coidar de ti mesmo é fundamental. Alimentarse ben, facer exercicio regularmente e descansar  suficientemente.
• Identificar as túas fortalezas: Reflexionando  nas propias habilidades e logros.
• Cambiar ou teu diálogo interno: Se consciente dás túas autocríticas e traballa para substituílas por pensamentos máis positivos e realistas
• Establecer metas realistas: Define obxectivos alcanzables e traballa para conseguilos. 
• Buscar apoio: Fala con amigos, familiares ou un profesional.
• Aprender algo novo: Adquirir novas habilidades ou coñecementos pode aumentar a túa confianza e proporcionar un sentido de logro.
• Aceptar. Todos cometemos erros. É necesario aceptalos como parte do proceso de crecemento persoal.

Facemos unha actividade que nos axuda a saber que imaxe temos de nosoutros e como nos percibimos.

 A ÁRBORE DA AUTOESTIMA

Nas raíces escribiremos  todas as calidades que consideras que tes.Es xeneroso/a? Es creativo/a? Es traballador/a? Es paciente?

No tronco. Apunta aquelas cousas que se che dan ben, nas cales destacas. Por exemplo: dáseme ben escribir, dáseme ben facer deporte, son bo/a en matemáticas, fago amigos facilmente, etc.

Nas ramas e froitos. Enumera eses logros dos cales estás moi orgulloso. Por exemplo, aprobei, gañei o partido, clasifiqueime no campionato, superei a miña marca nun xogo,etc.

Elección de delegado/a

Nos primeiros días do curso, é necesario nomear a unha persoa que represente a cada grupo de alumnos/as. Unha adecuada elección do delegado/a de grupo require información e reflexión previas por unha banda, sobre a  figura e funcións dos delegado/a e, doutra banda, do proceso de toma de decisións necesario para a elección.

 

Esta activiadade na titoría ten os seguintes obxectivos:

• Coñecer e valorar as funcións do delegado/a de grupo e reflexionar sobre as calidades que favorecen o seu adecuado desempeño.
• Aproximar aos alumnos/as á participación democrática en procesos de elección.
• Elixir o delegado/a e subdelegado/a de grupo.

Desenvolvemento.

• Información inicial sobre o delegado/a. Exponse a información sobre a Xunta de Delegados/as, as funcións do delegado/a.
• Reflexións previas sobre o delegado/a. En pequenos grupos ou en gran grupo, discútense as calidades persoais do delegado/a e as consecuencias que terá unha elección pouco meditada.
• Información sobre o proceso de elección. Explícanse os elementos de todo proceso de elección: presentación de candidaturas; constitución da mesa; votación libre, individual e secreta; garantías e consecuencias dun proceso de elección destas características.
• Proceso de elección. En primeiro lugara faise unha presentación ou defensa de candidaturas, procédese despois á  constitución da mesa, a continuación faise o repartición de papeletas, procédese á  votación libre, individual e secreta. Contabilizados os votos  procedese a completar da acta de elección.

Recursos.

Lexislación sobre as funcións de delegado e sobre a Xunta de  Delegados/as.

Resumo das funcións do delegado/a 

Reflexión sobre a elección do delegado.

Poderán ser elixidos e electores todo o alumnado que formen parte do grupo.

Aquí deixamos unha formula para facilitar o proceso de reflexión sobre o perfil do candidato.

 PROCEDEMENTO DE ELECCIÓN:

A elección farase segundo as seguintes normas:

-  Cada grupo elixirá un Delegado e un Subdelegado

- Para o acto de elección constituirase unha mesa electoral composta polo titor ou  titora como Presidente, e dous alumnos/as, o máis novo do grupo como secretario e o maior como Vocal.

-  O quórum esixible será a maioría simple (a metade máis un).

-  A votación será nominal e secreta. O Presidente chamará ao alumnado por orde de lista, que depositará o seu voto na urna ou onde se acorde.

-  Cada alumno escribirá un nome na papeleta que se lle entregue e serán anuladas as papeletas nas que figure máis de un nome e aquelas non que este non sexa claramente identificable.

- O alumno ou alumna que acade un número de votos superior ó 50% dos votos emitidos será designado Delegado e o que lle segue en número de votos será proclamado Subdelegado. Se na primeira votación ningún candidato acada a porcentaxe anterior farase unha segunda votación entre os tres candidatos máis votados.

-  Proclamación dos representantes elixidos.

- Levantar Acta da sesión, firmada por todos os integrantes da mesa electoral e na que se fan constar os compoñentes da mesma, os candidatos e os resultados da votación. 

ACTA DE ELECCIÓN.

Xornada de acollida

 O recibimento do alumnado por parte dos titores/ titoras debe sentar as bases dun bo clima de convivencia que facilitará o proceso de ensino-aprendizaxe ao longo do curso. Este proceso vén marcado en gran medida polas relacións que se establecen na aula, a comunicación e interacción entre compañeiros, co profesorado, a dirección e o resto da comunidade educativa.

De aí a importancia de que na titoría se facilite desde o inicio o establecemento de relacións positivas, dedicando tempo a procesos de grupo así como ás comunicacións e ás interaccións personais, así como cuestións de orde, normas, convivencia e disciplina.

Esta xornada de acollida ten como obxectivos:

Favorecer unha rápida e positiva integración do alumnado novo no centro e o seu coñecemento de profesores e compañeiros.

Facilitar o tránsito da Educación Primaria á Educación Secundaria, no caso do alumnado de 1º da ESO. Ou o cambio a unha nova etapa da ESO ao Bacharelato. 

Axilizar entre o novo alumnado o coñecemento do centro e a asunción das súas normas.

Xerar entre o alumnado actitudes de respecto, tolerancia cara a todos os compañeiros e profesores para favorecer a convivencia xeral no centro.

Na xornada inicial os titores ou titoras permanecerán co seu grupo durante a primeira hora de clase.

1º-Entrega e explica ao alumnado:

1. O horario do curso.

2. A relación de profesorado e áreas.

3. Un resumo de normas: entradas e saídas da aula, uso dos servizos, na biblioteca, e outras dependencias do instituto.

4. Exposición de fórmulas de uso dos móbiles que deberán estar apagados en todo momento. Calquera profesor que os vexa usando o móbil poderallo requisar e será entregado en conserxería.

5.Uso dos patios nos recreos en función do curso.

2º-Situar ao alumando na aula:

Se é posible, asignar o lugar da clase que vai ocupar o alumno ou a alumna, estes postos manteranse sempre ata nova orde do titor/titora  ou por indicación do profesorado.

3º-Presentación do alumnado ao resto do grupo:

 Actividades xerais de presentación, coñecemento mutuo, confianza, aprecio, comunicación…

Para iso pode resultar de utilidade divesos exemplos de actividades ou cuestións.

Nesta ligazón poderás atopar exemplos de dinámicas de presentación. Pica na imaxe.

Tamén podes ver algunhas delas neste vídeo.

Se o tempo dispoñible é escaso propoñémosche un breve cuestionario para realizar co alumnado.

Preguntas para relacionarse e crear vínculos.

 ✓ Que é o que máis admiras dunha persoa ou dos teus amigos?

 ✓ Comparte unha experiencia positiva que tiveches coa túa clase?

 ✓ Unha calidade dun profesor que che procura confianza? 

 ✓Como crees que te perciben os outros? /Que clase de amigos gústache ter?

 ✓ En que te podes comprometer para mellorar a convivencia na aula? 

✓ Unha característica que debería ter un un bo compañeiro de estudo? 

 ✓ Algunha frase que che marcou na túa vida? 

Preguntas para coñecemento dun mesmo: retos, expectativas, desexos.

 ✓Algo que te propós para este curso. Como levarás a cabo o obxectivo que te propuxeches? 

✓ Algo que che custou moito facer e que che fixo sentir contento / orgulloso de facer?

 ✓Cal sería o teu día ideal? /En que te ocupas para sentirte sereno, tranquilo e en paz contigo mesmo?

 ✓Que fas cando te anoxas, e como te sentes? 

✓Un dos teus soños máis importante é... 

✓ Que farías hoxe se soubeses que non vas fallar?

Charla sobre afectividade e sexualidade

En palabras da UNESCO, "A educación integral en sexualidade proporciona ao alumnado a oportunidade de desenvolver a confianza en si mesmo "ao aprender acerca das súas emocións; a autoxestión, a saúde sexulal o comportamento e as habilidades sociais, como o manexo de conflitos, e a toma de decisións responsables,etc." 

A educación afectivo-sexual é, ademais, un dereito de nenos, nenas e adolescentes, que está recollido pola OMS.

Por este motivo, e dentro do Plan de Acción titorial do centro, puxémonos en contacto co equipo de planificación familiar de Ferrol, para poder deseñar unha actividade pedagóxica que empregase información rigorosa, obxectiva e completa a nivel biolóxico, psíquicolóxico e  social, para dar respostas as inquedanzas do noso alumnado en materia de afectividade en sexualidade

Eles fixeron unha proposta de actuación por medio de charlas e debates cos rapaces e rapazas do instituto, que ten por obxectivo primordial dotar ao alumnado de coñecementos baseados en datos empíricos, habilidades, actitudes e valores que os preparen para gozar de saúde, benestar e dignidade; establecer relacións sociais e sexuais baseadas no respecto; analizar como as súas decisións afectan ao seu propio benestar e o doutras persoas; e comprender como protexer os seus dereitos e velar por eles. Nos coloquios e exposicón abordanse temas como: O corpo humano e o desenvolvemento, as habilidades para a saúde e o benestar, as relacións sexuais e afectivas equilibradas, o entendemento de xénero a loita contra a violencia sexual e afectiva así como os valores e a  cultura de dereitos e sexualidade.

Neste contexto ven de desenvolverse o día 18 de xaneiro, a segunda parte das charlas na que se atendeu a un total de 80 alumnos e alumnas de 4º da ESO. 

Deixamos aquí testimonio gráfico das mesmas.

ACTIVIDADES DO DÍA DA PAZ 2023

  O 30 de xaneiro é o Día da Ilustración e a Non Violencia e da Paz, para a súa conmemoración temos pensado:

   - Para 1º e 2º ESO facer o máximo número de pombas de papel e expoñelas na mesa da entrada ao centro. As ás das pombas terían mensaxes positivas en contra dos conflitos armados actuais (Palestina, Ucraína, Siria, Ghana, etc.), do racismo ou de calquer acto violento. Para a realización das pombas de papiroflexia podedes visionar este vídeo: 

Día da PAZ e a Auga.

Xuntando as efemérides da PAZ e do Día da Auga que se celebra o 22 de marzo, quermos chamar a atención sobre o emprego da auga nos conflictos armados tomando a suxestión da web de UNICEF: https://www.unicef.es/educa/dias-mundiales/dia-escolar-no-violencia-paz 

A auga e a paz están moi relacionadas e o Obxectivo de Desenvolvemento Sostible nº 16 sobre paz non pode lograrse se non se avanza no obxectivo nº 6 sobre auga.

Información sobre a auga e a paz.

Moitos cursos de auga e lagos marcan a fronteira entre dúas ou máis países. Tamén hai ríos que nacen nun país e atravesan outros ata a súa desembocadura ou acuíferos subterráneos que se estenden baixo varios países. Nestes casos a auga é un recurso compartido que dá riqueza a varios países pero que tamén xera tensións. Estas tensións tamén se poden producir dentro dun país, cando varias comunidades comparten un río ou cando existen incompatibilidades entre os usos públicos e privados das fontes de auga.

A auga non só pode ser motivo de disputas, senón que tamén foi utilizada en varios conflitos como arma ou como estratexia de guerra, mediante a contaminación de pozos, os cortes de subministración ou o bloqueo do acceso á auga. 

Sabías que...?

A palabra "rival" ten relación coa auga. Etimolóxicamente deriva do latín "rivus", que significa "arroyo" e que dá orixe tamén á palabra "río". Quizais sexa un reflexo da inimizade que podía darse entre veciños polo uso de acequias ou fontes comunais. Outras teorías explican que pode ser polas tensións que había entre os distintos pobos ribeiregos ou polos conflitos que podían xurdir entre quen vivía nas ribeiras dos ríos e quen vivía máis lonxe do curso da auga, debido ao control do acceso. 

Na actualidade hai conflitos por mor da auga?

Aínda que as noticias non falan deles, os conflitos pola auga non son cousa da antigüidade e seguen existindo hoxe en día. Aínda que haxa outras fontes de enerxía e a pesar de todos os avances tecnolóxicos a auga continúa sendo esencial para a vida e o control dos recursos hídricos dá poder a quen o ten. Tamén nas zonas de guerra na actualidade a auga é un recurso que pode ser empregado para someter á poboación. Nestas zonas o primeiro recurso do que as ONGs tratan de surtir á xente é de auga potable.

https://www.unicef.es/educa/biblioteca/paisajes-de-paz-actividad-didactica

“Hai moitos lugares nos que empezan a estalar conflitos pola auga en numerosas sociedades, por exemplo en Etiopía, na Bengala india, en Exipto, Sudán, China, río abaixo e río arriba no Yang-Tsé. As tensións son vivas mesmo no plano internacional. A meseta do Golán, que se disputan Siria e Israel, é en primeiro lugar un depósito de auga nunha rexión seca. O *Éufrates é un tema de discordia entre Siria e Turquía, que está a construír represas río arriba. Ata os mexicanos comezan a molestarse cando comproban o que queda do Colorado cando cruza a fronteira. A diminución do caudal dos cursos de auga non vai mellorar a situación”.

Fonte: Lester R. Brown, Word Watch Institute 

Para o diálogo na aula.

Se a maior parte da superficie da Terra é auga, por que crees que hai conflitos polo seu uso?

 Cando falamos dos conflitos noutros países parécenos lóxico pensar que deberían compartir os seus recursos sen que ninguén se aproveite nin salga prexudicado, pero ás veces é difícil aplicar esa lóxica cando o conflito témolo cos nosos propios veciños. Por que crees que pasa isto?

 Investir en dar acceso a auga de calidade á poboación axuda a construír a paz en zonas de conflito e, á súa vez, investir en construír a paz axuda a afrontar os desafíos dalgunhas rexións respecto á auga. Por que crees que é así?

Para facer na aula.

Podemos facer as pombas de origami e deixamos aquí outra opción para aqueles que non temos tanto talento manual, trátase dunha pomba con dúas gotas de auga, que podedes decorar ou nas que podedes dixar mensaxes para conmemorar estas xornada: Día da Ilustración que lembra o pasamento de Castelao e  Día da Paz, o de  Mahatma Gandhi. 

Deixamos aquí o Pdf para descargar